سه دانشمند شیمی کلیک برنده جایزه نوبل شدند - گل پدیده

سه دانشمند شیمی کلیک برنده جایزه نوبل شدند

به گزارش گل پدیده، سه دانشمند برای ابداع راهی برای جفت و جور شدن مولکول ها با هم مانند قطعات لگو حتی درون جانداران زنده جایزه نوبل شیمی 2022 را دریافت کردند.

به گزارش گل پدیده به نقل از گاردین کارولین برتوزی از دانشگاه استنفورد، مورتن ملدال از دانشگاه کپنهاگ و کارل بری شارپلس از موسسه پژوهشی اسکریپس در کالیفرنیا به خاطر یافتن و بهره بردن از واکنش های شیمیایی ساده و زیبا و کارآمدی که برای خلق مولکول های پیچیده برای صنعت داروسازی، نقشه برداری DNA و ساختن موارد طراحی شده برنده جایزه نوبل شیمی شدند.

این جایزه که بوسیله آموزشگاه سلطنتی علوم سوئد در استکهلم اعلام شد، با پاداش معادل 10 میلیون کرون سوئد (900 هزار دلار) همراه است و به طور مساوی میان برندگان تقسیم خوهد شد.

کمیته نوبل اظهار داشت که این جایزه برای ایجاد حوزه شیمی کلیک و شیمی بیوارتوگونال به این افراد داده می گردد.

پروفسور اولاف رامستروم، عضو کمیته شیمی نوبل این جایزه را جایزه ای فوق العاده برای کشفی فوق العاده خواند.

او گفت: این دانشمندان بر روی روش هایی برای متصل کردن مولکول ها، متصل کردن واحدهای سازمانی مولکول ها- به طوری که به سادگی و به طور مستقیم- شبیه قطعات لگو جفت وجور شوند، کار نموده اند.

به گفته رامستروم همانطور که با جفت و جور کردن قطعات لگو می توان اشکال پیچیده ای از ساختمان یا ابزارها یا وسائل نقلیه ساخت، در این حوزه از شیمی به نام شیمی کلیک از در سطح مولکولی عمل مشابهی انجام می گردد.

کارل بری شارپلس با دریافت جایزه نوبل شیمی به جمع شمار معدودی از افراد می پیوندد که دو بار برنده جایزه نوبل شده اند. شارپلس قبلا در سال 2001 برای نخستین بار برای واکنش های شیمیایی اکسیداسیون فعال شده بوسیله کاتالیزورهای کایرال برنده جایزه نوبل شیمی شده بود. چهار دانشمند دیگر جان باردین، ماری کوری، لینوس پائولینگ و فرد سانگر هم دوبار برنده جایزه نوبل شیمی شده اند.

دکتر فیلیپ برودویت از مجله دنیای شیمی انجمن سلطنتی شیمی انگلیس می گوید اهدای این جایزه به دانشمندان در این حوزه شیمی برای سال ها پیش بینی می شد: این حوزه شیمی درباره داشتن کنترل کامل بر واکنش های شیمیایی است.

شارپلس اصطلاح شیمی کلیک را برای توصیف واکنش های شیمیایی که سریع، با بازدهی بالا و پاک هستند را ابداع کرد، به این معنی که آنها در آنها میزان چندانی مواد فرعی ناخواسته فراوری نمی شوود. یکی از نخستین واکنش های کلیک واکنش حلقه زایی آزید- آلکین با کاتالیزگری مس است که به طور مستقل بوسله شارپلس و ملدال کشف شد و شاخه خاص خودش در شیمی سنتتیک را ایجاد کرد.

پروفسور جان آکویست، عضو کمیته نوبل شیمی کلیک را به متصل کردن قلاب های شیمیایی کوچک به واحدهای ساختمانی مولکولی تشبیه کرد تا بتوان آنها را به هم متصل کرد. شگرد این کار به گفتهاو یافتن قلاب هایی که به یکدیگر و فقط به یکدیگر متصل می شوند.

کارولین بتروزی یکی دیگر از برندگان سال جاری جایزه نوبل شیمی، از شیمی کلیک برای ایجاد واکنش های بیوارتوگونال (bioorthogonal) استفاده کرد که به طور ایمن داخل جانداران زنده عمل می نمایند بدون اینکه بیوشیمی آنها را مختل نمایند. این پیشرفت به دانشمندان اجازه داد حرکت مولکول های زیستی را درون سلول ها دنبال نمایند و فعالیت های پیچیده حیاتی را تمایز دهند.

واکنش های شیمیایی که این برندگان ایجاد کردند به دانشمندان امکان انواع جدیدی از مولکول های زیستی بسازند و داروهای سرطان را دقیقا به جاهای مورد احتیاج در بدن بیماران انسانی بفرستند.

پروفسور گیل رید، رئیس جامعه سلطنتی شیمی انگلیس درباره دستاورد کار این برندگان گفت: کار آنها پتانسیل فوق العاده ای برای کاربرد در سلامت انسان و داروها دارد و امکاناتی را ایجاد می نماید که بسیار هیجان انگیز هستند.

برتوزی هجدهمین زنی است که در تاریخ جوایز نوبل برنده جایزه شیمی می گردد.