ضرری که این سرگرمی به ایران می زند از حمله مغول بدتر است - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، یک اتومبیل شاسی بلند دو دیفرانسیل کافی است تا دیگر کوه و جنگل و کویری نباشد که ندیده باشید. یک کاروان هم باشید چه بهتر، حتما با یک گروه بیشتر خوش می گذرد؛ وقتی فرقی نکند آن کوهستانی که قرار است از دامنه های آن بالا بروید چه پوشش گیاهی دارد یا آن تپه ماهوری که قرار است با غرش سهمگین موتور یکی یکی از دامنه پرشیب آن بالا بروید و به توانایی رانندگی خود ببالید چه خزندگانی را زیر ماسه ها پناه داده است. جنگل های شمال هم لذت رانندگی زیر درختان سرسبز و سالخورده را به همراه دارد. هم فال است و هم دیدن؛ یا به معنایی هم لذت است و هم تخریب.

به گزارش روزنامه اعتماد، به مناسبت هفته محیط زیست، تهران شاهد مانور آفرودسواران بود. اتومبیل هایی که با شعار هایی در حمایت محیط زیست از استادیوم تختی تا پارک پردیسان را طی کردند. در انتهای برنامه هم رییس سازمان محیط زیست با حضور در این جمع از آفرودسوارانی گفت که نبود آگاهی لازم برای مراقبت از محیط زیست در طبیعت آشفتگی صوتی و بی نظمی ایجاد می نمایند و موجب فرار حیوانات از زیستگاه های طبیعی خود می شوند.

همان روز علی سلاجقه از تدوین آیین نامه هایی برای جلوگیری از این اتفاقات اطلاع داد و گفت: آیین نامه هایی برای آن ها تدوین خواهیم کرد که نحوه عبور، سرعت عبور، نوع ماشین و موادی را که می توانند وارد طبیعت نمایند، معین کنیم.

آموزش اجباری

موسوی گروه هایی که به همایش خودرویی آمدند را ضابطه مندتر از باقی گروه ها می داند و معتقد است اگر کار را با این گروه ها که علاقه مند هستند شروع نمایند بقیه گروه هایی که سازمان به آن ها دسترسی ندارد هم به مرور پیش قدم می شوند: اگر کسی نخواهد بیاید آن وقت ما با قوه قهریه با او برخورد می کنیم و جلوگیری خواهیم کرد. همه آفرودسواران به صورت اجباری باید برای آموزش بیایند و این ضوابط آیین نامه را همه باید رعایت نمایند.

موسوی از ارتباط ضعیف بین سازمان و این گروه ها در این سال ها می گوید، ارتباطی که دیگر قرار نیست تنها به واسطه قوه قهریه باشد: سراغ این دوستان رفتیم و صحبتی داشتیم و در نهایت توانستیم یک رویدادی را داشته باشیم. این عزیزان خودشان تمایل داشتند با محیط زیست همکاری نمایند و شعارشان این بوده که هر آفرودر یک محیط بان یا من یک محیط بان هستم.

نگاه ما در محیط زیست اینگونه است که اگر فعالیت های صنعتی خواه و ناخواه باعث تخریب محیط زیست می گردد و ما برای آن ها استانداردی قرار می دهیم برای این گروه ها هم باید قوانینی بگذاریم که تخریب ها کاهش پیدا کند.

او صدای این اتومبیل ها را بخشی از آسیب آن ها به طبیعت می داند که باعث فراری دادن گونه های مهم جانوری می گردد: هم منطقه ای که می خواهند بروند هم جاده ای که از آن عبور می نمایند باید کنترل شده باشد. هر منطقه و هر جایی نمی گردد بروند به خصوص در مناطقی که گونه های مهم جانوری و گیاهی در آن ها وجود دارند. از نظر شکلی و برنامه ریزی باید از جا هایی که کمتر آسیب می زنند عبور نمایند و ما هم در این راستا مشغول احصای برنامه ها و آموزش هایی هستیم که این گروه ها هم شناخت پیدا نمایند و هم علاقه مند به محیط زیست بشوند.

سه دسته آفرودر

نمی توان به راحتی همه آفرودر ها را در یک کفه قرار بدهیم و اساسا نگاه تک بعدی به یک گروه می تواند در پیدا کردن راهکار ما را به خطا بیندازد. آیا واقعا تمام آن ها افرادی بی مسوولیت هستند که هیچ از زیست بوم طبیعی و محیط زیست نمی دانند؟ محمد الموتی دبیر شبکه های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور از چالشی 10 ساله برای تعامل با برخی از آفرودر های ایرانی و نشست هایی با این گروه ها می گویدکه باعث شده شناخت خوبی از آن ها داشته باشد.

او معتقد است باید همه طرف های این مساله را دید و همه این گروه ها رفتاری شبیه به هم ندارند. الموتی می گوید : بخشی از این افراد اساسا دوستدار محیط زیست و علاقه مند به طبیعت هستند و این علاقه باعث می گردد مرز های اخلاقی رفتار با طبیعت را رعایت نمایند که شاید بخش کوچکی از این جامعه باشند.

بخش دیگر آن ها به واسطه علاقه مندی به اتومبیل ها وارد این ورزش شده اند و به فضای اجتماعی که این نوع طبیعت گردی ها برای آن ها به وجود می آورد دلبسته هستند؛ آزادی دارند، جمع خودمانی است، قدرتمندنمایی می نمایند و محلی برای نشان دادن مهارت و قدرت آنهاست. یک بخش کوچک دیگر هم داریم که لذت آن ها در تخریب هرچه بیشتر است.

آن ها به جا هایی می روند که به قول خودشان فتح نشده است و اتفاقا با قصد و غرض قبلی می روند که آن حیات وحش را تعقیب نمایند و لذت ببرند یا آن پوشش گیاهی را از بین ببرند تا به قول خودشان راه را باز نمایند یا نشانی از خودشان بر جای بگذارند تا گروه های بعدی به قلمرویی بروند که آن ها فتح نموده اند. عدد این گروه هم مانند گروه اول کوچک است و ما در واقع یک گروه میانه داریم که عمده آفرودر ها را تشکیل می دهد.

طبیعت مجانی و بی صاحب

پیش احتیاج فهم نوع تخریب آفرود یا بیراهه رفتن با اتومبیل در عرصه های طبیعی این است که بدانیم طبیعت در هر منظر تنها آن چیزی نیست که به چشم می بینیم. موجودات بسیاری در این طبیعت زندگی می نمایند که هیچگاه خودشان را به ما نشان نمی دهند. طبیعت تنها جانداران و گیاهان نیستند و حتی باکتری ها و خاکی که زیر پا کوبیده می گردد هم در این زیست بوم نقشی حیاتی دارند.

محمدعلی یکتانیک فعال محیط زیست از مکان های مخصوصی در نقاط دیگر جهان مثال می آورد که برای این ورزش در نظر گرفته شده است: متاسفانه استفاده از طبیعت در ایران هم مجانی است و هم بی صاحب و این در حالی است که ما در ایران با یک زیست بوم شنماینده طرف هستیم که این زیست بوم با آفرود به سرعت از بین می رود.

یکتانیک از زخم رد تایر ماشین ها روی خاک می گوید که تا سال ها باقی می ماند و باعث می گردد آن خاک هیچ وقت شرایط ایده آلی برای رشد بذر گیاه نداشته باشد، چون له شدن خاک روی بافت و زه کش آن تاثیر می گذارد: اگر بذری هم باشد دیگر توانایی رویش نخواهد داشت.

با توجه به اینکه کشور ما در عرض خشک و نیمه خشک قرار گرفته است به همین خاطر در فصل خشک تابستان گیاهان خزان می نمایند. برخی از آن ها هم رویش بهاره دارند و البته اگر بارش ها نباشند رویش نخواهند داشت، اما ریشه آن ها در زمین است و باید بستر برای رشد آن ها آماده باشد. در حالی که کوبیده شدن خاک بستر رشد این گیاهان را از بین می برد.

زخم عمیق وینچ

بد نیست کمی تخصصی تر آسیب به درختان در مسیر آفرود را آنالیز کنیم. طی مقاله ای که در ششمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران برگزار گردید، تاثیر تردد ماشین های آفرود بر سلامت درختان جنگل با مطالعه موردی بر جنگل های سری چهار تیرانکلی میانشه، شهرستان ساری آنالیز شد.

این مقاله را رسول محمودی، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مهران نصیری استادیار گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و مریم اسدیان دانشجوی دکترای علوم و مهندسی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری تهیه کردند.

بر اساس نتایج بیشترین آسیب وارد شده به درختان حاشیه مسیر تردد آفرود در اثر برخورد بدنه و چرخ خودرو با تنه درخت و کمترین مقدار آسیب مربوط به زخم ریشه در اثر سایش تایر است.

اما بیشترین عمق زخم ایجاد شده در تنه درختان حاشیه مسیر تردد آفرود، به دلیل بریدگی سیم وینچ وسیله نقلیه است؛ آنطور که در سایت های آموزش آفرود نوشته شده است سیم وینچ یکی از تجهیزات ماشین های آفرودی است که روی شاسی و سپر جلو ی ماشین های آفرودی نصب می گردد و دارای موتور و گیربکس است که از طریق سیم بکسل توانایی این را دارد که خود و خودروی دیگر را از شرایط زمین گیر شدن در گل، برف، رمل، باتلاق و … نجات دهد.

یکی از راه های استفاده از وینچ هم بستن آن به درخت برای بیرون کشیدن ماشین از جا هایی است که در آن گیر نموده است. فشاری که بر بدنه درخت، زخمی عمیق ایجاد می نماید و باعث مرگ آن درخت می گردد.

آفرودر های موتورسوار

حسن اکبری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی هم از خودرو های متنوعی می گوید که با عناوین مختلف برای طبیعت و با قدرت بیشتر فراوری می گردد. او تبلیغات و فروشی که برای این اتومبیل ها در حال رخ دادن است و از طرفی جاذبه هیجان انگیز این خودرو ها برای طبیعت گردی را دلیل استقبال از آن ها می داند. در این میان افرادی هستند که جاده خاکی می روند و اصول گردش در طبیعت را رعایت می نمایند، اما کسی که از جاده خارج می گردد و به اصطلاح آفرود می رود به طبیعت آسیب می رساند.

او هم از تدریجی بودن این آسیب به طبیعت می گوید: طبیعت یک مجموعه پیچیده و کامل و سیستمی است و نمی گردد همه ابعاد زیست بوم را آنالیز کرد.

در طبیعت موجودات زیادی هستند که به حضور انسان حساس هستند. مانند بی مهرگان تا مهره داران ارزشمندی مانند گربه سانان که زیستگاه های دوردست را انتخاب می نمایند و وقتی انسان در آنجا حضور پیدا می نماید آن ها خود به خود از آنجا خارج می شوند و این خروج از زیستگاه برای آن ها منتج به مرگ می گردد. سرگرمی انسان به مثابه مرگ حیات وحش تصویر ترسناکی است؛ اکبری از گرایش زیادی به حرکت در تپه ماهور ها می گوید که به نظر حیات چندانی ندارند.

او از مشاهدات در کوهستان های مرکزی ایران می گوید که جولانگاه آفرودسواران شده است و از مدل تازه آفرودسواری می گوید که خطرناک تر و با وسعت بیشتر از آفرود با اتومبیل می تواند طبیعت را تخریب کند: خیلی از آن ها با موتوسیکلت های تندرو این مسیر ها را می روند. مخصوصا وقتی با موتور می روند، می توانند مسیر های بیشتری به خصوص تپه ماهور ها را که زیستگاه بکر و ارزشمند گونه های مهم طبیعت ما هستند، طی نمایند و این نبود آرامش را در بخش های بیشتری رقم بزنند.

آنطور که موسوی گفته است قرار است سال جاری آموزش ها شروع و قوانین نوشته گردد، اما همین امروز هم برای جلوگیری از این ورزش بی قاعده که در اوج بی مسوولیتی به زیستگاه های طبیعی می تازند دیر شده است.