محیط زیست: کشت غیرمجاز برنج؛ عامل خشک شدن بخش هایی از هورالعظیم است - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان گفت: مهمترین عاملی که باعث شده است تالاب هورالعظیم شرایط نامناسب امروز را داشته باشد، کشت غیرمجاز محصولات آب بر در بالادست حوضه آبریز کرخه در سال آبی جاری بوده است که در این میان، کشت شلتوک (برنج) بسیار بیشتر از سایر محصولات آب بر به منابع آبی استان ضرر می زند.

به گزارش ایلنا؛ سید عادل مولا با بیان این که هم اکنون اندازه موجودی آب در تالاب هورالبزرگ کمتر از 45 درصد است، درباره علت قرار گرفتن این تالاب در شرایط نامناسب کنونی شرح داد: مهمترین عاملی که باعث شده است تالاب هورالبزرگ در حال حاضر در آستانه خشک شدن قرار داشته باشد، عدم مدیریت منابع آبی در بالادست تالاب است؛ چراکه در سال آبی جاری (مهر 1401 تا شهریور 1402) شاهد کشاورزی های خارج از الگوی کشت و برداشت های غیرمجاز آب در بالادست بوده ایم که این مساله، عدم تامین حقابه هورالبزرگ را سبب شده است.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان ادامه داد: کشت های آب بر از جمله کشت صیفی جات و در درجه اول کشت شلتوک (برنج)، عامل اصلی برداشت های بیش از حد از منابع آبی بالادست تالاب هورالبزرگ هستند، زیرا اندازه آب مصرفی این کشت ها، از آنچه که به عنوان سهم آب کشاورزی در الگوی کشت استان تعریف شده، بیشتر است و کشاورزان حوضه آبریز کرخه که در زمین های خود این گونه محصولات آب بر را کاشته اند، برای تامین آب مورد احتیاج خود، عملا از حقابه هورالبزرگ استفاده می نمایند.

مولا با بیان این که در روز 14 تیر، سازمان آب و برق استان خوزستان، 160 متر مکعب آب را از سد حمیدیه به عنوان حقابه تالاب هورالبزرگ رهاسازی کرد، گفت: بازدید های میدانی ما نشان می دهد که حتی یک قطره آب از این اندازه رهاشده در روز های اخیر به تالاب نرسیده است، زیرا تمام این آب را کشاورزان بالادست تالاب به صورت غیرمجاز برداشت نموده اند. متاسفانه هیچ نظارتی برای جلوگیری از این اتفاق وجود ندارد و اهرم های قانونی موجود هم نمی توانند مانع از برداشت های غیرقانونی بعضی کشاورزان شوند.

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با تاکید بر این که وزارتخانه های نیرو و جهاد کشاورزی باید برای مدیریت کشت های مجاز و غیرمجاز در این استان تدبیری اساسی بیندیشند، عنوان نمود: براساس الگوی کشت سراسری که در ابتدای سال آبی جاری اعلام شد، کشت شلتوک در حوضه آبریز کرخه ممنوع است، ولی سال جاری هم شاهد کشت پاییزه برنج در این حوضه آبریز بوده ایم و هم بعضی کشاورزان در حال تدارک برای انجام کشت دوم یا همان کشت تابستانه شلتوک هستند.

وی در ادامه گفت: کشت غیرقانونی برنج مهمترین نقش را در شرایط نامناسب امروز تالاب هورالبزرگ داشته است، زیرا کشت شلتوک بسیار آب بر است و با توجه به این که در حال حاضر پرسودترین محصول کشاورزی در سطح استان خوزستان برنج محسوب می گردد و همیشه بازار فروش این محصول وجود دارد، کشاورزان بسیاری برخلاف الگوی کشت ابلاغ شده به وسیله وزارت جهاد کشاورزی به سراغ کشت شلتوک رفته اند؛ چراکه درباره کشت سایر محصولات، نه تضمینی برای فروش وجود دارد و نه حتی در صورت فروش رفتن، سود بالایی به کشاورزان می رسد.

اگر حقابه نرسد، هورالبزرگ در آستانه خشک شدن کامل قرار می گیرد

مولا با بیان این که در صورت تداوم شرایط موجود و نرسیدن حقابه به هورالبزرگ، این تالاب در آستانه خشک شدن کامل قرار می گیرد، گفت: خشک شدن تمام یا بخش هایی از تالاب می تواند تبعات زیست محیطی خطرناکی به همراه داشته باشد که از جمله آن می توان به افزایش احتمال وقوع آتش سوزی ها، مرگ ومیر آبزیان و حتی تشدید ریزگرد ها در آینده نزدیک اشاره نمود. در چنین شرایطی با توجه به افزایش اندازه تبخیر از سطح تالاب در گرمای تابستان، هرچه زودتر باید حقابه مورد نظر را به هورالبزرگ برسانیم و به گونه ای اعمال نظارت کنیم که کشاورزان نتوانند به صورت غیرمجاز از این حقابه برداشت نمایند.

معاون اداره کل محیط زیست استان خوزستان ادامه داد: با وجود این که در سطح استان، محصولاتی نظیر هندوانه و صیفی جات نیز کاشته می گردد، اما نقش کشت شلتوک در شرایط امروز تالاب هورالبزرگ از کشت سایر محصولات بیشتر است، زیرا مصرف آب برنج از دیگر کشت ها به شکل محسوسی بالاتر است و می توان گفت ضرر کشت شلتوک بر منابع آبی استان، حدود چهار برابر سایر محصولات است. در سال های اخیر بخصوص سال جاری نیز به علت عدم مدیریت صحیح کشت در استان خوزستان، بخش زیادی از کشاورزان حوضه آبریز کرخه به کشت شلتوک روی آورده اند و این مساله به تشدید شرایط نامساعد این روز های هورالبزرگ دامن زده است.

وی در ادامه تاکید نمود: در حالی شاهد کشت غیرقانونی برنج در بخش زیادی از اراضی حوضه آبریز کرخه هستیم که در ابتدای سال آبی جاری، وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت سراسری را برای تمام نقاط کشور ابلاغ کرد و انتظار می رفت با رعایت این الگو، تا حدودی شاهد صرفه جویی در مصرف منابع آبی بخصوص در استان خوزستان باشیم تا به این صورت سهم آب بیشتری روانه تالاب ها گردد، اما متاسفانه به علت عدم برنامه ریزی برای ارائه مشوق ها به کشاورزان به منظور ترغیب آن ها به رعایت الگوی کشت و البته فقدان نظارت کافی برای جلوگیری از برداشت غیرمجاز آب، شاهد آن بودیم که عمده کشاورزان خوزستانی به ویژه در حوضه آبریز کرخه الگوی کشت ابلاغی را رعایت ننموده و به کشت محصولات آب بر بخصوص شلتوک پرداخته اند.

شاهد اعمال نظارت و مدیریت جدی بر کشاورزی خوزستان نیستیم

مولا با تاکید بر لزوم ارائه مشوق ها به کشاورزان هم زمان با ابلاغ الگوی کشت سراسری گفت: وقتی وزارت جهاد کشاورزی الگوی کشت خاصی را برای یک منطقه ابلاغ می نماید، باید تضمینی به کشاورزان بدهد که در صورت کاشت محصولات معین شده در آن الگو، حتما این محصولات را از آن ها خریداری خواهد نمود. این در حالی است که وزارت جهاد اغلب به جای این که محصولات کشاورزان را به صورت تضمینی بخرد، از آن ها می خواهد که براساس الگوی کشت محصولات خاصی را بکارند و خودشان آن ها را به صنایع تبدیلی یا دیگر خریداران بفروشند، ولی کشاورزان در پی این دردسر ها نیستند و تمایل دارند محصولی را بکارند که مطمئن هستند مشتریان زیادی دارد و با کشت آنها، می توانند چند برابر محصولات ابلاغ شده در الگوی کشت سود کسب نمایند.

وی در انتها توضیح داد: اهرم های قانونی که وزارتخانه های جهاد و نیرو برای مقابله با کشت های غیرمجاز به کار می برند، به ارائه تذکر به کشاورزان، جریمه محدود و پلمب کردن موقت پمپ های آنان محدود می گردد و در عمل شاهد اعمال نظارت و مدیریت جدی بر کشاورزی بخصوص در استان خوزستان نیستیم و همین مساله باعث می گردد که وقتی حقابه تالاب هایی نظیر هورالبزرگ رهاسازی گردد، در میانه راه این حقابه به صورت غیرقانونی به وسیله کشاورزان برداشت می گردد و در نهایت سر محیط زیست از منابع آبی بزرگ خوزستان بی کلاه می ماند.