نزدیک ترین قلعه به دریای خزر را ببینید! - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، قلعه لیسار با نیم هکتار مساحتی که به خود اختصاص داده، روزگاری محل حکمرانی حاکمان مختلف و شاهد حوادث بسیاری بوده است.

به گزارش گل پدیده، آخرین پادشاهانی که در این قلعه حکمرانی کردند، از سلسله سلجوقیان بودند. حالا از آن قلعه مستحکم و نفوذناپذیر خرابه ای بیشتر به جا نمانده است؛ اما هنوز بین بومیان منطقه درباره این قلعه بزرگ روایت های عجیبی نقل می گردد. بعضی از آنها از چشمه شگفت انگیزی که زیر این قلعه وجود داشت می گویند و بعضی هم از در بزرگی که هیچ کس توانایی باز کردنش را نداشت، حرف می زنند.

قلعه تاریخی لیسار در 15 کیلومتری شمال تالش و در استان گیلان واقع شده است. برای تماشا این قلعه شگفت انگیز باید به روستای قلعه دوش بروید. وارد روستا که بشوید می توانید برج و باروی قلعه لیسار را ببینید. این قلعه تا چند سال پیش پناهگاه امنی به حساب می آمد.

ساکنان سابق لیسار علاوه بر مستحکم بودن قلعه، امنیتشان را مدیون تپه 90 متری ای بودند که قلعه روی آن بنا شده است. این تپه بزرگ و مرتفع هنوز هم سرجایش است؛ با این تفاوت که از قلعه و دژ باشکوهش چیز زیادی باقی نمانده.

قلعه اسرارآمیز لیسار از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش خارجی آن محوطه نسبتا وسیعی را در برگرفته و از طریق دیوار قطوری از زمین های اطرافش جدا شده است؛ این دیوار خارجی که در حال حاضر چیز زیادی از آن باقی نمانده از سنگ های رودخانه ای قرمز و نسبتا یک دست و ساروج ساخته شده است.

از قلعه لیسار استفاده های مختلفی می شده و به خاطر موقعیت سوق الجیشی ای که داشته، هم مقر حکومتی و حکمرانی بوده و هم چون مشرف به دریا بوده، نگهبانان قلعه به راحتی می توانستند بر ساحل و دریا و کل منطقه تسلط داشته باشند. دسترسی دشمنان هم به این قلعه کار راحتی نبود؛ چون به محض اینکه نگهبانان متوجه حضور دشمن می شدند، راه را بر آنها می بستند؛ در بیشتر قلعه ها در مخفی وجود دارد و احتمال اینکه در قلعه لیسار هم در مخفی وجود داشته باشد، هست؛ اما برای پیدا کردن آن باید زمان بیشتری صرف گردد.

ارگ دو طبقه لیسار

بخش دوم این مکان تاریخی، خود قلعه یا ارگ داخلی است که باز به دو بخش مجزا تقسیم می گردد و اگر خوب نگاه کنید، در هر طبقه می توانید چهار اتاق با امکانات مختلف ببینید: ارگ داخلی سازه ای است که از آجرهای خشتی 20 در 20 سانتی متر ساخته شده است. اگر وارد اتاق ها شوید، می بینید که همه اتاق ها به یک مقدار ساخته نشده اند و ظاهرا ساکنان قلعه به فراخور نیازهایی که داشتند، اتاق ها را می ساختند.

اما مقدار بعضی اتاق ها تقریبا به مقدار اتاق های سه در چهار است. در بعضی از اتاق ها تنورهای پخت و ظروف مخصوص پخت غذا دیده می گردد. طبقه اول مخصوص ساکنان بود و طبقه دوم محل استقرار نگهبانان و پادشاه.

یکی از جالب ترین چیزهایی که در ارگ داخلی به چشم می خورد، کوره آجرپزی است. وجود این کوره پزخانه در داخل ارگ فقط یک علت می تواند داشته باشد؛ بنا بر فرضیه هایی که وجود دارد، احتمالش هست که از این کوره پزخانه برای پختن آجر در مواقع ضروری استفاده می شده. وقتی دشمنان به قلعه حمله می کردند و بخشی از دیوارها را خراب می کردند، در چنین مواقعی معماران بلافاصله با موادی که در اختیار داشتند، آجرهای مورد نیازشان را می پختند و بخش تخریب شده را ترمیم می کردند.

شبکه آبرسانی

اما مهم ترین بخش این قلعه شگفت انگیز، شبکه آبرسانی آن است. در قسمت داخلی دیوارهای دژآبراهه های باریکی به شکل شبکه لوله کشی سفالی دیده می گردد که با مهارت خاصی ساخته شده اند؛ آب مورد نیازقلعه لیسار از طریق دو آب انبار کوچک و بزرگ که در قلعه تعبیه شده، تامین می شده است.

آب انبار بزرگ تر در بخش شمالی قلعه و آب انبار کوچک تر هم در جهت شرقی ساخته شده است. آب انبار بزرگ تر، سازه ای بوده به طول حدود 30 متر و عرض پنج متر که بیشترین حجم آب مصرفی ساکنان قلعه را در خود جای می داده است. آب مصرفی ای که از طریق بارش های باران جمع می شده، از طریق لوله های سفالین که به شکل استوانه بودند، به آب انبارها منتقل می شد و ساکنان در مواقع لزوم مثل حمله دشمنانشان از آن استفاده می کردند.

سکه ها و ظروف باستانی

در حفاری هایی که کاوشگران و باستان شناسان در دهه 80 در قلعه لیسار انجام دادند، اشیای با ارزشی به دست آمد. یکی از این اشیای منحصربه فرد، ظروف سفالینه ای هستند که رویشان نقوش مختلفی مثل اشکال هندسی، کاج، گل ها و حیوانات به چشم می خورد. غیراز اینها، ظروف غذایی هم پیدا شده اند که درونشان غذا بوده و روی زمین افتاده بودند.

کنار ظرف ها هم پوست تخم مرغ و استخوان وجود داشت؛ دومین شیء با ارزش که در جریان حفاری ها به دست آمده، یک قلمدان مسی نقره کوب است که خطوطی روی آن دیده می گردد. سومین یافته هم سکه ای از جنس مس است که مربوط به دوره اتابکان آذربایجان و قرن ششم هجری است و در واقع این اتابکان آذربایجان، جزو نایب السلطنه های سلجوقی محسوب می شدند.

این سکه متعلق به دومین اتابک آذربایجان معروف به دنیا پهلوان محمد است که در دو روی آن جملاتی نوشته شده است؛ روی یک طرف آن این جمله به چشم می خورد، المستظهی بنورالله السلطان الاعظم طغرل و در طرف دیگر آن جمله الملک المعظمه اتابک محمد اعظم نوشته شده است.

المستظهی بنورالله، همان سی و سومین خلیفه حکومت عباسی و طغرل هم دست نشانده سلاطین سلجوقی بوده. این دنیا پهلوان هم به نوعی جانشین طغرل و جزو فامیل های سببی طغرل و سلجوقیان به حساب می آمده است.

آخرین شیئی که تا امروز در جریان کاوش ها به دست آمده، یک پیکان آهنی کوتاه است. علاه بر اینها باستان شناسان با توجه به آثار سوختگی ای که در کف بنا به جای مانده، به این نتیجه رسیده اند که قلعه لیسار مورد هجوم نظامی قرار گرفته و به آتش کشیده شده است.

از نیزار تا لیسار

گذشته از اتفاقاتی که برای ساکنان قلعه لیسار افتاده، افسانه های عجیب و غریبی هم در خصوص این قلعه و نام آن وجود دارد؛ قبل از اینکه به لیسار معروف باشد، ابتدا نیزار بوده و کسی آنجا زندگی نمی نموده. بعد از مدتی نیزار تبدیل به لیزار شده و نهایتا به لیسار تبدیل شده است.

اما تا قبل از اینکه لیسار گردد، به آن سلسال یا صلصال هم می گفتند. اگر سلسال با سین نوشته گردد، به معنی آب گواراست و اگر با صاد یعنی صلصال نوشته گردد، به معنای گل ورز داده و آماده برای سفالگری است.

بهزاد محمدی که یکی از بومیان منطقه است، در خصوص روایت هایی که بین مردم درباره قلعه لیسار وجود دارد، می گوید: قدیمی ها می گفتند که سلسال نام پادشاهی افسانه ای بوده که در نقاط مختلف قلعه های متعددی ساخته است.

روایت دیگری هم وجود دارد. می گویند در قلعه لیسار دری بسیار محکم و فولادی وجود داشته که هیچ کس نمی توانسته بازش کند. اما یکی از بزرگان آن را با انگشت کوچکش باز نموده است. اما افسانه دیگری هم وجود دارد که به نظر بسیاری ازبومیان منطقه واقعیت دارد. آنها ادعا می نمایند در قلعه آب انباری وجود داشته که آب زلال و تمیزی داشته که نه خشک می شده و نه جلبک می زده! کشاورزان هم که خیلی دلشان می خواست از این آب برای آبیاری مزارعشان استفاده نمایند، تصمیم می گیرند این آب را از طریق لوله به مزارع شان ببرند. اما به محض اینکه این کار را می نمایند، آب انبار خشک می گردد!