2021؛ سالی بحرانی برای اقتصاد عربستان - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، اقتصاد عربستان در سال 2021 به علت سیاست های متزلزل آل سعود و بعلاوه محاسبات اشتباه سیاسی و مالی مقامات سعودی دچار بحران شدیدی شد.

به گزارش گروه سیاسی گل پدیده، اقتصاد عربستان در پی شکست در جنگ یمن،کاهش فراوری و قیمت نفت و هزینه مقابله با ویروس کرونا دچار بحران عمیقی شد.بعلاوه ویروس کرونا منجر شد تا موسم عمره و حج در این کشور به حالت تعلیق درآید.

مرکز مطالعاتی وقت در گزارشی خاطرنشان کرد که عربستان سعودی در چند ماه گذشته بیش از نیمی از ارزش فراوری داخلی خود را در یک سال تمام از دست داده و همچنان با آینده ای مبهم و سخت روبرو است.

ضررهای ناشی از جنگ نفتی به تنهایی برای اقتصاد عربستان سعودی در خاتمه امسال بین 20 تا 30 درصد از فراوری ناخالص داخلی، با فرض انسجام بازار در نیمه دوم سال، هزینه خواهد داشت. کسری بودجه ناشی از کاهش درآمدهای نفتی و غرامت جنگ یمن ، کاهش درآمدهای موسم حج و عمره و هزینه های مقابله با همه گیری کرونا ممکن است بیش از هشت برابر کسری باشد.

دولت عربستان اکنون با درآمدهای پایین و نرخ تورم بالا در یک مخمصه شدید قرار گرفته و این امر مستلزم اتخاذ تدابیر سختگیرانه در زمینه کاهش هزینه های عمومی و به تعویق انداختن بسیاری از پروژه های بزرگ مانند پروژه نئوم است. به همین دلیل، دولت رسما کاهش 5 درصدی هزینه های سالانه را خاطرنشان کرد و از وزارتخانه ها، سازمان های دولتی و شرکت ها خواست 20 تا 30 درصد هزینه ها را کاهش دهند تا از کسری بودجه مورد انتظار کاسته گردد.

در همین زمینه، شرکت نفتی آرامکو خاطرنشان کرد که هزینه سرمایه گذاری خود را در امسال به حداقل 25 میلیارد دلار در مقایسه با حدود 33 میلیارد دلار در سال 2019 کاهش داده است. در نتیجه اشباع فعلی بازار نفت و عدم احیای آن در سه ماهه دوم امسال، سود آرامکو در امسال نیز کاهش یافت. با توجه به اینکه آرامکو دومین نهاد اقتصادی بزرگ عربستان سعودی است، تمامی بخش های تجاری و اشتغال مرتبط با آن به علت کاهش هزینه های سرمایه گذاری دچار بحران شدند.

راهکار ها و بدترین سناریو مقامات سعودی

دولت سعودی ممکن است علاوه بر بدترین گزینه که استقراض است، به اقدامات اضافی از جمله برداشت از صندوق سرمایه گذاری عمومی و ذخایر نقدی متوسل گردد و این در حالی است که نزدیک به 125 میلیارد ریال (33.287 میلیارد دلار) شامل اوراق قرضه اسلامی و اوراق قرضه را منتشر کرد.

محمد الجدعان وزیر دارایی عربستان خاطرنشان کرد که انتشار اوراق بدهی در چارچوب استراتژی بدهی عمومی مصوب برای برطرف نیازهای اقتصادی عمومی، استفاده از فرصت های موجود در بازارهای داخلی و جهانی و مدیریت ریسک ها است.

بدهی عمومی عربستان تا خاتمه سال 2020 به 854 میلیارد ریال (227.7 میلیارد دلار) رسید که 34.3 درصد از فراوری ناخالص داخلی را تشکیل می دهد، در مقایسه با 678 میلیارد ریال (180.8 میلیارد دلار) که 22.8 درصد از فراوری ناخالص داخلی را در سال 2019 تشکیل می دهد.

به علت خطرات شیوع ویروس کرونا، عربستان سعودی امسال نیز تصمیم به تعلیق موسم حج گرفت. از دست دادن درآمدهای فصل عمره برای امسال ضربه بزرگی به جاه طلبی اعلام شده در منظره 2030 عربستان بود.

شکست اقتصادی محمد بن سلمان

محمد بن سلمان به عنوان اولین مقام اقتصادی کشور، سیاست های مشکوکی را در دستور کار خود قرار داده است که ظاهرا با هدف کنترل نفوذ اقتصادی کشور اجرا شده است. یکی از این سیاست ها ادغام وجوه صندوق بازنشستگی عربستان و بیمه اجتماعی است.

یک کارشناس اقتصادی سعودی به وب سایت سعودی لیکس خاطرنشان کرد که این اقدام باعث ایجاد نگرانی بخش خصوصی در خصوص کنترل دارایی های صندوق بازنشستگی و تامین اجتماعی به وسیله بن سلمان شده است.

خبرگزاری بلومبرگ بعلاوه از انگیزه عربستان سعودی برای ایجاد یک سیستم اقتصادی تازه به ارزش 29 میلیارد دلار با ادغام این دو صندوق صحبت کرد و گفت: این نگرانی وجود دارد که محمد بن سلمان از این مبالغ هنگفت برای پرداخت هزینه های تخیلی پروژه ها خود استفاده کند.

تصمیم اشتباه در زمان اشتباه

شاخص های زیادی وجود دارد که با استفاده از آنها می توان قدرت اقتصاد جهانی یا داخلی یک کشور را ارزیابی کرد، از جمله قیمت سهام در بورس های داخلی و بین المللی، قدرت خرید کشورها و مردم، نرخ تورم، قیمت املاک و مستغلات و غیره.

بعلاوه قیمت نفت یکی از مهمترین مسائل اقتصادی است که رسانه ها به آن توجه دارند. اما توسعه اپیدمی ویروس کرونا دوباره موضوع نفت را کانون توجه قرار داد و نظارت بر امور آن به ویژه قیمت های آن نه تنها برای اقتصاددانان بلکه برای تحلیل گران سیاسی نیز به دغدغه ای تبدیل شد.

بحران اقتصادی جهانی ناشی از شیوع ویروس کرونا منجر به کاهش بی سابقه قیمت نفت شد. در این زمینه عربستان یک تصمیم اشتباه در زمان اشتباه اتخاذ کرد. در هفته دوم مارس 2020، عربستان سعودی پس از فروپاشی ائتلاف اوپک پلاس روسیه، اعلام جنگ نفتی کرد و تصمیم گرفت فراوری خود را از 10 میلیون بشکه به 13 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

در 7 مارس، کاهش قیمت نفت خام را برای بازارهای خارجی شروع کرد تا تخفیف های بی سابقه ای به خریداران در آسیا، اروپا و ایالات متحده ارائه کند و پالایشگاه ها را به خرید نفت خام عربستان به قیمت سایر صادرنمایندگان ترغیب کند. برای اقتصاددانان و ناظران روشن بود که این تصمیم اشتباهی بود، زیرا کشورها در حال ورود به قرنطینه کامل بودند و بنابراین اقتصاد آنها به طور چشمگیری متوقف می شد.

خطای فاحش در محاسبات سیاسی و اقتصادی عربستان

موارد زیادی وجود دارد که اشتباه محاسبات سیاسی و اقتصادی عربستان را تایید می نماید. اول این که مقامات سعودی معتقد بودند که می توانند با کاهش قیمت نفت مقابله نمایند بدین ترتیب یک هفته پس از اینکه عربستان سعودی جنگ نفتی خود را خاطرنشان کرد و قیمت ها را برای انتقام علیه روسیه کاهش داد، امین ناصر مدیرعامل آرامکو گفت: به طور خلاصه، آرامکو می تواند با قیمت بسیار پایین امورات را بگذراند .بعلاوه خالد الدباغ مدیر اقتصادی این شرکت نیز به نوبه خود گفت: آرامکو با قیمت 30 دلار در هر بشکه بسیار راحت است.

این رویاهای مقامات سعودی به زودی از بین رفت. تنها در عرض یک ماه، آرامکو عربستان در پی استقراض 10 میلیارد دلاری برای تامین اقتصادی خرید سهام شرکت صنعتی سابیک شد.

به نظر می رسد اندیشیدن به راهکار های واهی و پوچ ، مهمترین انگیزه سیاستمداران سعودی برای برداشتن گام های خطرناکی است که به سرعت به نتایج منفی منجر می گردد. زمانی که تصمیم گرفتند بازار را پر از نفت نمایند، اشتباه محاسباتی آنها در سال گذشته و زمانی که تصمیم به شناورسازی آرامکو گرفتند به وضوح ظاهر شد. آنها سعی کردند یک قیمت خیالی برای این شرکت بیش از 2 تریلیون دلار (2000 میلیارد) به بازار عرضه نمایند که در تصور محمد بن سلمان وجود داشت، اما تابستان گذشته بانک های بین المللی بزرگ مرتبط با این شرکت گفتند که قیمت این شرکت بین 1.1 تا 1.6 تریلیون است.