هشدار فوری محققان در برخورد با موج دلتا؛ پنجره ای که ممکن است به زودی بسته شود - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، یکی از محققان کشور بر اساس تحلیل داده هایی که انجام داده، معتقد است کشور با بحران بزرگی از شیوع سویه دلتا روبرو است و تا این سویه آتش خود را شعله ور نکرده و همانند هند، کشور را به یک قتلگاه آخرالزمانی تبدیل نکرده است و صدایش در لابلای صدای بسکمک از دیگر کشورها گم نشده، باید از جهان برای تامین واکسن های موثرتر کمک بخواهد، ولی این پنجره به زودی بسته خواهد شد و لازم است از این فرصت استفاده شود.

به گزارش گل پدیده، دکتر سید علی حسینی اسفیدواجانی، متخصص سامانه های پیچیده و عضو هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با ایسنا با ارائه دلایل خود برای بسته شدن پنجره احتمالی نجات کشور از بحران اپیدمیک فعلی، گفت: اجازه دهید قبل از آنکه وارد بحث اصلی یعنی بحران این روز های کشور شوم، یک سابقه از تحلیل بحران ارائه دهم تا دوستان نیاز به تحلیل های علمی داده های اپیدمیک را درک کنند.

وی ادامه داد: هنگامی که کرونا وارد ایران شد، بعد از تعطیلی مدارس و دانشگاه ها رییس جمهور بیان نمود که کرونا از هفته بعد از تعطیلی از کشور خواهد رفت و من با تحلیل داده های مربوط به تعداد مبتلایان در جهان که آن روز خارج از کشور چین تنها هزار نفر بودند، به این جمع بندی رسیدم که با یک قوی سیاه طرف هستیم. قو های سیاه یا black swans در علم داده به رخداد هایی گفته می شوند که بسیار نادر هستند و در پیش بینی های معمول گنجانده نمی شوند.

دکتر حسینی با بیان اینکه تحلیل های اجرا شده از این داده ها به مسوولان وزارت بهداشت ارائه شده است، اضافه نمود: در ملاقات با بعضی از مسوولان دولتی تحلیل های داده های اپیدمی را ارائه کرده و در مورد ابعاد بحران کرونایی هشدار دادم و این در حالی بود که در تحلیل بعضی از متخصصین اپیدمولوژی مورد مشورت سیاستگذاران، سطح هشدار بسیار پایین تر تخمین زده شده بود.

این محقق حوزه سیستم های پیچیده با اشاره به مذاکراتش با یکی از اپیدمولوژیست های طرف مشاوره سیاستگذاران، خاطر نشان کرد: این متخصص که معتقد بود کرونا با بسته شدن مدارس و دانشگاه ها هفته بعد خواهد رفت، در مذاکراتی که با وی داشتم، چهار انگشت خود را نشان داد و گفت که در بدترین شرایط تنها چهار هزار ایرانی ممکن است فوت کنند! ضمناًً تاکید کرد با گرمای تابستان بیماری به طور کلی رخت خواهد بست!

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: بر خلاف تحلیل های ارائه شده در این زمینه، تحلیل های داده ای من نشان می داد که ما با یک قوی سیاه و یا شاه اژدها طرف هستیم و این کارشناسان علی رغم داشتن تخصص علمی ارزشمند در حوزه تحقیقی خود از قدرت شاه اژدهاها در تغییر ماهیت بحران های نادر بی خبر بودند که البته از حوزه تخصصی ایشان به دور بود و نیاز به داشتن تخصص در حوزه تحلیل داده ها، پدیده های بحرانی و سیستم های پیچیده داشت.

به گفته وی، شاه اژده ها یا dragon kings که در تحلیل بازار های مالی، فیزیک اقتصاد، پدیده های بحرانی و سیستم های پیچیده مورد توجه هستند، پدیده ای است که نه تنها از نظر احتمال وقوع نادر هستند، بلکه دارای ریشه های متفاوتی از بحران های نادر گذشته هستند.

دکتر حسینی ادامه داد: در حالی که بسکمک از کارشناسان به گرمای اردیبهشت و تابستان دل بسته بودند، تحلیل های من از داده های مربوط به کشور های استوایی حکایت از سرایت این ویروس در گرمای تابستان داشت که در این مورد در اردیبهشت سال قبل و زمانی که کاهش پیک اول دلخوشی ها را به مهار در تابستان زیاد کرده بود، نسبت به ماهیت متفاوت رفتار شاه اژدهاها در پدیده های بحرانی و احتمال بروز پیک در تابستان هشدار دادم.

حسینی پس از مرور گذشته با اشاره به بروز بحران عمیق این روز های کرونایی، پیش بینی خود مبنی بر کوچک بودن پنجره نجات از بحران کنونی را مطرح و چند نکته را گوشزد می کند.

جهش دلتا: بحرانی در دل بحران و پنهانکاری هند

حسینی ادامه داد: چند ماه پیش به دوستی در وزارت بهداشت هشدار دادم که خبرنگار گاردین از هند گزارش کرده بود که هند در حال تکرار رویکرد اشتباه چین در مقابل جهان است، به این معنا که چین قدرت سرایت کرونا را از جهان پنهان کرد و هند قدرت عجیب جهش نو را! خواستم که هشدار داده شود تا تمامی مرز ها و رفت و آمد ها به هند بسته شود که البته نشد و بحران از درگاه مراودات با هند یعنی سیستان و بلوچستان وارد کشور شد.

قرنطینه؛ شاید مفید و ضروری، اما التیام موقتی

وی سیاست قرنطینه و لاک داون را موقتاً آرام بخش توصیف کرد و گفت: واکسیناسیون شاید بسیار لازم است، اما در مورد سویه فعلی به مقدار سویه ووهان تاثیرگذار نخواهد بود؛ چرا که ویروسی که با چنین قدرت سرایتی ظرف یک ماه از سیستان و بلوچستان به کل کشور آمد و کل کشور را سیاهپوش کرد، از فردای برداشتن قرنطینه تنها زمان کوتاهی می خواهد که دوباره کل کشور را سیاهپوش کند؛ لذا گرچه ممکن است قرنطینه یک راهکار فوری و لازم باشد (که ستاد کرونا با توجه به ابعاد بحران تصمیم خواهد گرفت)، اما این راهکار بسیار موقتی تر از دفعات قبل خواهد بود و راهکار موثرتر، واکسیناسیون فوری کشور است. اما مشکل واکسناسیون کجاست؟

واکسیناسیون؛ کارساز، اما دور از دسترس

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به چالش کشور در زمینه واکسیناسیون سراسری، خاطر نشان کرد: مشکل واکسیناسیون آن است که واکسن های پیروز از ماه ها قبل، پیش خرید شده اند و بعید است بتوان به سرعت برای کشور واکسن مؤثر تهیه کرد. توضیح آن که مقایسه داده های کشور های امارات و انگلستان نشان می دهد که قدرت اثرگذاری واکسن سینوفارم ممکن است تنها 50 درصد باشد و اگر این عدد درست باشد، به معنی آن است که اگر کل کشور را با سینوفارم واکسینه کنیم، همانند یک کشور 40 میلیونی واکسینه نشده خواهیم بود و موج های بعدی کرونا در راه است.

وی اضافه نمود: از این رو لازم است در کنار خرید واکسن های چینی که در دسترس تر هستند، به فکر خرید واکسن های موثر همانند آسترازنکا و یا بایو-ان-تک بود. مشکل، اما اینجاست که این واکسن ها برای ماه های پیش رو پیش خرید شده اند و شانس تهیه فوری چند 10 میلیونی نیاز کشور، بسیار کم است.

راهکار چیست؟

حسینی تنها راه علاج برای برون رفت از بحران کنونی کرونا را نشان دادن سطح بحران ایران به جهان و تقاضای کمک فوری از جهان برای دریافت واکسن های بدون نوبت نام کرد و یادآور شد: شاید این تنها گزینه پیش روی کشور باشد، ولی این احتمال هم وجود دارد که پنجره این گزینه به زودی بسته شود.

وی با طرح این سوال که چرا پنجره درخواست اورژانسی از جهان ممکن است به زودی بسته شود، توضیح داد: نکته در اینجاست که سویه دلتا در حدود 10 ماه پیش در هند مشاهده شد. چندین ماه طول کشید که این سویه آتش خود را شعله ور کند و هند را به یک قتلگاه آخرالزمانی تبدیل کند. همانند جهت سویه ووهان طبیعی بود که اولین کشور هایی که با گونه نو روبرو شوند، کشور های صنعتی باشند که بیشترین مراودات و رفت و آمد ها را با بقیه جهان از جمله هند دارند.

این متخصص سامانه های پیچیده با تاکید بر اینکه در حال حاضر تخمین زده می شود بالای 80 درصد آلودگی ها در آمریکا از سویه دلتا باشد، اظهار کرد: کشور های صنعتی، اما به واسطه واکسیناسیون گسترده با بحران جدی روبرو نشدند. تقاضای کمک ایران در حال حاضر ممکن است خریداری در جهان داشته باشد. اما زمانی که سویه دلتا جهت خود را به کشور های کم درآمد باز کند، صحنه های دلخراش آخرالزمانی هند، بسیار مشاهده خواهد شد و همه جهان نیازمند کمک اورژانسی خواهند شد؛ از این رو تا زمانی که ایران جزو معدود کشور های محروم مانده از واکسنی است که با بحران سویه دلتا روبرو شده و صدایش در لابلای صدای بسکمک از دیگر کشور ها گم نمی شود، بایستی از جهان کمک بخواهد.

وی تاکید کرد: دقت کنید که اگر ابعاد بحرانی ایران گوشزد شود، هند حتی با تولید 15 روز خود می تواند ایران را نجات دهد. کشور های بسکمک با مازاد واکسن روبرو و در حال جمع آوری بعضی از واکسن های خود هستند و کمک خواستن ایران در شرایط فعلی در جهان ممکن است مخاطب های بسکمک داشته باشد.

حسینی با تاکید بر اینکه اعلام نیاز و کمک از جهان نشانه ضعف کشور ها نیست، گفت: بگذارید توضیح دهم که هند که بزرگترین شرکت تولیدکننده واکسن جهان یعنی انستیتو سرم هند را داراست، در برخورد با سویه دلتا درمانده بود! و از جهان کمک خواست. ایران هم اولین کشوری نیست که در برخورد با سویه دلتا از جهان کمک خواسته و آخرین کشور هم نخواهد بود. حتی این درخواست می تواند به صورت غیر رسمی و در محافل دیپلماتیک مطرح شود.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: با بحران بزرگی روبرو هستیم و ممکن است علی رغم همه تمهیدات با دریافت واکسن در مقیاس لازم روبرو نشویم، بایستی از هم اکنون با یک تحلیل داده درست از مقدار مبتلایان و متوفیان و با نگاه به پروفایل سنی آن ها و واکسن هایی که دریافت کرده اند، نوبت های واکسن را باز تعریف کنیم. برای مثال ممکن است تحلیل داده ها نشان دهد که افراد مسنی که فلان واکسن را دریافت کرده اند، علی رغم دریافت واکسن هنوز شانس مرگ بیشتری از افراد فلان پنجره سنی داشته باشند؛ لذا در صورت دریافت واکسن محدود بهتر است در اتخاذ استراتژی درست و پیروز تر علمی عمل کنیم.

به گفته وی، یک مثال پیروز کشور انگلستان است که ابتدا یک دوز به درصد بالایی از جمعیت خود زد و سپس به فکر دوز دوم افتاد. البته در مورد ایران کمی ماجرا پیچیده تر است؛ چرا که افراد مختلف سنی واکسن های متفاوتی دریافت کرده اند و یک تحلیل داده برای اتخاذ سیاست درست نیاز است.

منبع: ایسنا