چرا رقابت میان چین و آمریکا تشدید شده است؟ - گل پدیده

به گزارش گل پدیده، پایگاه خبری-تحلیلی نشنال اینترست در گزارشی به نشست اخیرِ میان چین و آمریکا در آلاسکای آمریکا پرداخته و به طور خاص به این نکته اشاره نموده که عدم برنامه ریزی پکن و واشنگتن در خصوص فعال سازی ظرفیت های همکاری جویانه میان خود موجب شده تا روز به روز بر دامنه بحران و تنش ها میان دو طرف افزوده گردد.

نشنال اینترست در این رابطه می نویسد: نتیجه و بروندادِ نشست اخیر آمریکا و چین در آلاسکای آمریکا (نشست مذکور در روزهای 18 و 19 مارس برگزار گردید) را که در جریان آن، دو طرف حملات لفظی شدیدی را روانه یکدیگر کردند، از مدت ها قبل هم می توانستیم پیش بینی کنیم. دلیلی اصلی این مساله نیز این است که دو طرف اساسا چهارچوبِ روابط خود را بر اساس تنش و بحران تعریف نموده اند.

به گزارش گل پدیده، قبل از برگزاری نشستِ آلاسکا، سرویس خبری رسمی چین یک برنامه مستند پخش کرد و به این نکته اشاره نمود که برگزاری نشست آلاسکا می تواند فرصت قابل توجهی را در اختیار پکن و واشنگتن قرار دهد تا مصاحبه نمایند، اعتمادِ استراتژیک میان یکدیگر را ایجاد نمایند، از اشتباهات محاسباتی راهبردی پرهیز نمایند، و در نهایت بتوانند اختلافات دوجانبه میان یکدیگر را مدیریت نمایند. این مستند تاکید داشت که آمریکا و چین در تمامی سطوح و توافقات، باید به سطح عادی بازگردند.

به گزارش گل پدیده، با این حال، از دیدِ مستند مذکور، تحقق این مسائل احتیاجمند این است که آمریکا دیدگاهی عملگرایانه را اتخاذ کند و غرور و تکبر خاص خود را در رابطه با چین، کنار بگذارد. در همین چهارچوب، گزارشی که به تازگی در یکی از روزنامه های وابسته به حزب کمونیست چین به چاپ رسیده به طور خاص به این مساله اشاره دارد که افکار عمومی چین به دلیل حملات لفظی و اقدامات تهاجمی دولت آمریکا علیه کشورشان، هیچ انتظار خاصی از نشست آلاسکا ندارند و حتی آن را عرصه ای جهت تشدید فشارها از سوی آمریکا علیه چین ارزیابی می نمایند. گزارش هایی از این دست تاکید داشته اند که مقام های آمریکایی احتمالا به مسائلی نظیر نوع رویکرد چین به مساله تایوان، هنگ کنگ، و سین کیانگ خواهند پرداخت و قویا از چین انتقاد خواهند کرد. در پاسخ به این اقدام دولت آمریکا، چینی ها باید قویا بر مواضع خود پافشاری نموده و حتی متقابلا به آمریکا نیز حمله نمایند.

کاخ سفید نیز تا حد زیادی سعی کرد تا انتظارها در خصوص نشست اخیر آلاسکا را کاهش دهد. این نهاد در بیانیه ای گفت که نشست آلاسکا بیش از آنکه نقطه ای برای آغاز فرآیند مصاحبه میان آمریکا و چین باشد، بایستی به مثابه یک جلسه محدود و حتی یکبار مصرف ارزیابی گردد. کاخ سفید تاکید می نماید که نشست آلاسکا با هدفِ درک منافع و اولویت های چین و آمریکا ترتیب داده شده و توقع چندانی از برگزاری آن نمی رود.

با این حال، کاخ سفید در بیانیه خود از رویکرد قوی و محکم آمریکا در نشست مذکور نیز اطلاع داد. کاخ سفید در این رابطه می گوید: ما موضوعات و مسائلی را با طرف چینی مطرح خواهیم کرد که فکر می کنیم در حوزه های مذکور، دولت چین باید اقدامات مشخصی را انجام دهد. از سویی، ما لیست بلندبالایی از دغدغه ها و نگرانی های آمریکا در قبال چین و رفتارهای این کشور را نیز به طرف چینی ابلاغ می کنیم و از پکن می خواهیم که قویا رفتار خود را در بعضی حوزه های موضوعی تغییر دهد. بعضی مقام های کاخ سفید تاکید داشته اند که غیرواقع بینانه خواهد بود اگر کاخ سفید توقع داشته باشد که می تواند مسائل خود با چین را تنها در یک جلسه چندساعته حل نماید.

در جریان نشست آلاسکا، تا حد زیادی، جریان مصاحبههای دو طرف مطابق با آنچه انتظار می رفت دنبال شد. آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در موضع گیری از نوعِ رویکرد چین در مسائل هنگ کنگ، تایوان و سین کیانگ انتقاد کرد و به طور خاص به دغدغه آمریکا در خصوص حملات سایبری چین به آمریکا اشاره نمود.

او همچنین از تحریم ها و فشرهای مالی چین بر متحدان آمریکا انقاد کرد و چین را به مثابه قدرتی بی ثبات ساز در عرصه معادلات بین المللی توصیف کرد. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا نیز تاکید نمود که اقدامات تنش زای چین صرفا در زمره دغدغه های مردم و یا دولت آمریکا نیست، بلکه جامعه بین المللی نیز عمیقا در خصوص آن ها نگرانی دارد.

دیپلمات ارشد چین یانگ جیچی هم با انتقاد از سخنان بلینکن که این نوع از موضع گیری ها، بیشتر باید در جلسات خصوصی ابراز شوند تا عمومی(مساله ای که بعضی دیپلمات ها باتجربه آمریکایی هم به آن اشاره نموده اند)، سخنان انتقاد آمیز متقابلی را در رابطه با واشنگتن عنوان کرد و به نوعی سعی کرد حملات بلینکن را بی پاسخ نگذارد. یانگ جیچی به طور خاص از رویکرد دولت آمریکا در تحمیل خواست ها و منافعش به دیگر کشورها در قالب قوانین و مقررات بین المللی انتقاد کرد.

وی گفت: اینکه رهبران آمریکا مدام از لزوم گسترش دموکراسی آمریکایی سخن می گویند، واقعا صحیح نیست. او به طور خاص به این مساله اشاره نمود که اقدامات و رویه های آمریکا موجب ایجاد بی ثباتی و هرج و مرج در عرصه بین المللی شده و عملا واشنگتن سعی می نماید عرصه بازی در معادلات بین المللی را به نوعی تعریف کند که به پیروزی مطلقِ آن ختم گردد. دیپلمات چینی به طور خاص اتهامات بی پایه آمریکا علیه چین را عاملِ اصلی ایجاد اختلال در روابط سازنده و صحیح دو طرف ارزیابی کرد.

همین حجم از انتقادهای دو طرف از یکدیگر است که علت پربار نبودنِ مصاحبهها میان آن ها را شرح می دهد. بعضی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که شاید دیپلمات های آمریکایی و چینی سعی دارند سخنان خود را نه فقط دغدغه های خودشان، بلکه نگرانی های جهانی معرفی نمایند با این حال، اساسا آن ها هرچه می گویند صرفا در راستای منافع شخصیشان است و به نوعی سعی دارند طرف مقابل را به ورطه ضعف بکشانند. از این رو، تحلیل دقیق موضع گیری های دوطرف، کاملا ضروری و واجب است.

در جریان نشست آلاسکا، هم زمینه هایی از امیدواری برای بهبود روابط دو طرف مخصوصا پس از خروج ترامپ از قدرت قابل مشاهده بود و هم نشانه هایی دالِ بر بدتر شدنِ روابط دو طرف وجود داشت. البته که بیشتر این مسائل نیز ناشی از دیدگاه های متفاوت پکن و واشنگتن در خصوص نوع توازن قوا میان دو کشور بوده است. دولت بایدن اخیرا در جریان سند موقت امنیت ملی خود تاکید نمود که دولت جدید آمریکا از موضعِ قدرت و اعتماد به نفس، با چین وادر تعامل خواهد شد. پیش از برگزاری نشست آلاسکا نیز یکی از مقام های کاخ سفید به صراحت تاکید نمود که آمریکا با دستِ پُر در مقایسه با همتایان چینی خود وارد فضای مذاکره خواهد شد.

با این حال، این مساله اساسا از جانب رهبران چینی قابل قبول نیست. یکی از روزنامه های وابسته به حزب کمونیست چین اندکی قبل از برگزاری نشست آلاسکا به وضوح تاکید نمود که اساسا رهبران آمریکایی در خصوص قدرت خود غلو می نمایند و در رابطه با چین نیز دچارِ نوعی روحیه متوهمانه شده اند. درست به همین دلیل بود که یانگ جیچی دیپلمات ارشد چینی در جریان نشست با وزیر خارجه آمریکا در آلاسکا به صراحت گفت: اجازه دهید در همینجا بگویم که ایالات متحده آمریکا اساسا از صلاحیت کافی برخوردار نیست که بگوید از موضع قدرت در حال تعامل با چین است.

رویکردِ آمریکا در برخوردِ از بالا با چین و متقابلا موضع گیری چین در ردِ این رویکرد، به وضوح نشان می دهد که اساسا چین و آمریکا در برهه کنونی در هرگونه تعامل خود با چالش و بحران رو به رو خواهند بود. البته که دولت بایدن همانگونه که در سند موقت امنیت ملی آمریکا نیز اعلام نموده: به دنبالِ همکاری با متحدان آمریکا جهت مهار کردن چین است و همین مساله عمیقا پکن را به واشنگتن، بدبین نموده است. این موضوع موجب شده تا حتی دو طرف به یک بازی بی خاتمه جهتِ به رخ کشیدن قدرت خود به طرف مقابل وارد شوند و عملا بر شدت بحران سازی ها(میان چین و آمریکا) افزوده گردد.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در جریان نشست آلاسکا به طور خاص تاکید نمود که روابط آمریکا با چین در هر جا که لازم باشد، رقابتی خواهد بود، در هر جا که احتیاج باشد مبتنی بر همکاری خواهد بود، و در هرجایی که اقتضا کند، مبتنی بر خصومت و دشمنی خواهد بود.

با این حال، این دیدگاهِ بلینکن به طور خاص به این مساله بی اعتنایی می نماید که تا جای ممکن باید روابط را به سمت همکاری، و نَه دشمنی سوق داد. در واقع، در این زمینه باید رویکرد و دیپلماسی فعالی اتخاذ گردد. پکن و واشنگتن باید همان اندازه که به مولفه هایِ رقابتیِ تعامل میان خود توجه دارند، ظرفیت های همکاری میان یکدیگر را نیز شناسایی نمایند و تا جای ممکن از آن ها جهت بهبود روابط خود استفاده نمایند. متاسفانه نشست اخیر در آلاسکا میان چین و آمریکا به وضوح نشان داد که دو طرف بیش از آنکه به همکاری میان هم توجه داشته باشند، سعی دارند رقابت ها و خصومت ها را میان یکدیگر تشدید نمایند و عملا انگیزه ای جهت بهبود روابط خود ندارند.